Innhald
Isoleringsevne
Tenk gjennom kva du treng liggjeunderlaget til, fĂžr du kjĂžper.
Eit varmt liggjeunderlag er viktigare enn ein veldig varm sovepose. à rsaka er at liggjeunderlaget tek opp langt meir kulde frÄ bakken enn det soveposen kan gjere frÄ lufta. Soveposen har ingen effekt der du ligg pÄ han, sidan isolasjonen blir klemd flatt. All varme under deg mÄ altsÄ komme frÄ isoleringa i liggjeunderlaget.
Kvaliteten til liggjeunderlaga handlar fĂžrst og fremst om isoleringsevna â som altsĂ„ fortel noko om evna liggjeunderlaget har til Ă„ halde deg varm. Isoleringsevna blir oppgitt i ein R-verdi. Her er ein tabell som viser R-verdiar overfĂžrt til kva temperaturar dei fungerer i:
PĂ„ kalde vinterturar kan det lĂžnne seg Ă„ kombinere fleire liggjeunderlag. DĂ„ kan du enkelt leggje saman R-verdiane for Ă„ fĂ„ rett verdi. To underlag pĂ„ 1,5 fĂ„r altsĂ„ ein R-verdi pĂ„ 3, som fungerer pĂ„ rundt 3â4 minusgrader.
Det finst hovudsakleg tre typar liggjeunderlag: skumunderlag, sjÞlvoppblÄsbare og oppblÄsbare.
Det gĂ„r ĂČg an Ă„ bruke reinsdyrskinn som liggjeunderlag.
Skumunderlag
Om du berre skal ha eitt underlag, er dette typen du skal ha. Skumunderlag toler mykje og er billige og lette Ä reingjere. Det finst ein del ulike variantar, bÄde heilt flate og underlag med former, som gir meir isolasjonsevne. Fordelen med skumunderlag er at dei ikkje kan punktere, og at dei toler Ä fÄ ein god del skadar utan Ä miste isoleringsevne. Skumunderlaga fungerer fint under alle forhold, men kan bli litt i snauaste laget nÄr det blir kaldt. DÄ mÄ du kombinere fleire.
SjÞlvoppblÄsbare
Desse liggjeunderlaga har ein ventil som gjer at dei kan ekspandere og blÄse seg opp sjÞlve. Dei har ofte ein lÄg pris, men er typisk ganske tunge i forhold til isoleringsverdien.
OppblÄsbare
OppblĂ„sbare underlag er underlag som du blĂŠs opp anten med ei integrert pumpe eller med ein pumpepose. Dei kjem i ei rekkje ulike variantar, med og utan isolasjon. Isolerte variantar av desse er dei varmaste liggjeunderlaga du kan finne, men ĂČg dei dyraste.
Ulempa med alle variantar av luftfylte underlag er at dei kan punktere. Derfor bĂžr vi alltid ha eit skumunderlag i bakhand. Fordelen er betre sovekomfort og gode isoleringsevner.
Reinskinn
Reinskinn er eit naturprodukt med god isoleringsevne. Dette kjem av dei hĂČle, stive hĂ„ra til reinsdyret, som gjer at isoleringsevna til pelsen blir halden oppe. Dei har ein R-verdi pĂ„ rundt 4 og har god breidd. Dei er som regel litt korte i lengda, sĂ„ dei fungerer best som eit supplement til eit skumunderlag. Reinskinn er eit godt val om vi skal sove i gapahuk framfor bĂ„l vinterstid. Dei mest haldbare reinskinna til utebruk er skinn som berre er tĂžrka. Ulempa med desse er at dei gjerne luktar meir av dyr. Garva skinn luktar ikkje, men slepper hĂ„ra svĂŠrt lett og har dermed kort haldbarheit. TĂžrka reinskinn er ikkje spesielt tunge, men dei er store og upraktiske i pakkstorleik. Dermed passar dei best pĂ„ pulken vinterstid.
Diverse turutstyr
Varmekjelder til matlaging (nynorsk)
Meir om turutstyr
Tekst
BjĂžrn Henrik Stavdal Johansen og Gina Wigestrand, Snuitide (2021)