Innhald
- Kvar kan eg gÄ tur?
- Kvar og nÄr kan eg tenne bÄl?
- Kvar kan eg setje opp teltet og hengjekĂžya?
- Kva er reglane for jakt og fiske?
- Kvar kan eg gÄ pÄ ski?
- Kvar kan eg sykle?
- Kvar kan eg plukke bĂŠr, sopp og andre vekstar?
- Kvar kan eg bade?
- Kvar kan eg padle, ro og segle?
- Kva er reglane for bandtvang?
- Kvar kan eg ri?
Kvar kan eg gÄ tur?
Du kan gĂ„ fritt kvar du vil i utmark, sĂ„ lenge det skjer pĂ„ ein omsynsfull mĂ„te. Plikta til Ă„ ferdast sporlaust og ikkje gjere unĂždig skade pĂ„ terrenget eller forstyrre dyrelivet gjeld alltid nĂ„r vi ferdast i naturen. PĂ„ innmark er reglane slik at du kan gĂ„ tur pĂ„ vegar og stiar, sĂ„ lenge du held god avstand til hus, hytter, hagar og gardstun. Du kan ĂČg gĂ„ over frosen eller snĂždekt Ă„ker og eng i perioden 15. oktober til 29. april. Les meir om ferdsel pĂ„ nettsidene til MiljĂždirektoratet.
Kvar og nÄr kan eg tenne bÄl?
Du har generelt ikkje lov til Ă„ gjere opp eld i eller i nĂŠrleiken av skogmark i perioden 15. april til 15. september. Blir det ikkje gjort pĂ„ forsvarleg vis, er sjĂžlv eingongsgrilling i parken ulovleg. Ă tenne bĂ„l i strandkanten er derimot innanfor, sĂ„ lenge du ikkje skader underlaget og forĂ„rsakar brannfare. Strengare lokale reglar kan ĂČg finnast. Les meir om Ă„ tenne bĂ„l pĂ„ nettsidene til MiljĂždirektoratet.
Kvar kan eg setje opp teltet og hengjekĂžya?
Du har lov til Ä telte i utmark utan samtykke frÄ grunneigaren, sÄ lenge du ikkje forstyrrar freden til bebuarane. Teltet og hengjekÞya mÄ plasserast minst 150 meter frÄ hus og hytter det bur folk i, og kan maksimalt stÄ oppe i to dÞgn, med mindre du fÄr samtykke frÄ grunneigaren til Ä bli der lenger. SlÄr du opp telt pÄ hÞgfjellet eller i eit omrÄde fjernt frÄ busetnad, gjeld ikkje tidsavgrensinga pÄ to dagar. Les meir om telting og hengjekÞyer i naturen pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
Kva er reglane for jakt og fiske?
Alt fiske i sjÞen som gÄr fÞre seg frÄ land, blir definert som fritidsfiske og kan utÞvast fritt. Det same gjeld fiske som gÄr fÞre seg frÄ fritidsbÄt. NÄr du fiskar, kan du fritt bruke handreiskapar som fiskestong eller -snÞre. Fiskar du med teiner eller ruser, kan du maks nytte 20 teiner samtidig. Skal du fiske etter torsk med garn, kan garnet maks ha ei samla lengd pÄ 165 meter. For mange artar, som torsk, gjeld reglar om minstemÄl. I periodar av Äret er det ogsÄ fiskeforbod pÄ visse artar. Les meir om fiskereglane pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
For Ä kunne jakte mÄ du bestÄ ein jegerprÞve og dessutan skaffe deg jaktkort. Jakt og fiske i ferskvatn og vassdrag inngÄr ikkje i allemannsretten.
Som hovudregel er det berre grunneigaren som har rett til det, og det er derfor han som mÄ gi deg lÞyve. For barn og ungdom under 16 Är gjeld derimot eigne reglar. Dei kan fiske fritt i ferskvatn bortsett frÄ i vassdrag eller delar av vassdrag der det er laks, sjÞaure eller sjÞrÞye.
Kvar kan eg gÄ pÄ ski?
Friluftslova slĂ„r fast at du kan ferdast til fots heile Ă„ret, sĂ„ lenge det skjer pĂ„ ein omsynsfull mĂ„te. «Til fots» inkluderer ĂČg skigĂ„ing. Er du deg pĂ„ innmark, til dĂžmes dyrka mark, og ho er frosen eller snĂžlagd, kan du ferdast der pĂ„ ski, men ikkje i tidsrommet frĂ„ 30. april til 14. oktober. Les meir om skigĂ„ing pĂ„ nettsidene til MiljĂždirektoratet.
Kvar kan eg sykle?
I utgangspunktet kan du fritt sykle sĂ„ mykje du vil, bĂ„de pĂ„ stiar og vegar i utmark. Har du med deg sykkelen over tregrensa, kan du ĂČg sykle utanfor stiar og vegar. Lokalt kan det vere strengare reglar, til dĂžmes i nasjonalparkar og naturreservat.
Sykling i naturen er omfatta av omsynsregelen, som seier at du skal opptre omsynsfullt og varsamt. Det kan i praksis bety at du til dÞmes set ned farten nÄr du mÞter gÄande, og at du gjerne hoppar av sykkelen i omrÄde der grunnen kan bli skadd. Les meir om sykling pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
Kvar kan eg plukke bĂŠr, sopp og andre vekstar?
Du kan plukke ville bÊr, sopp, blomar og urter i utmark, det er ein del av allemannsretten. Ville nÞtter skal plukkast og etast pÄ staden. Bur du i Nordland, Troms eller Finnmark, er det nokre stader lagt ned forbod mot sanking av molter. Set deg derfor alltid inn i lokale reglar.
Allemannsretten gir deg likevel alltid rett til Ä plukke molter som blir etne pÄ staden. Og dei kjende favorittane som blÄbÊr, markjordbÊr, tyttebÊr og bringebÊr kan du utan unntak forsyne deg raust av, pÄ lovleg vis, over heile landet. Les meir om hausting av naturen pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
Kvar kan eg bade?
Heldigvis kan du stort sett hoppe i havet kvar som helst, utan Ä mÄtte tenkje pÄ juss. Men reglane for bading og opphald pÄ stranda er strengare enn reglane for ferdsel i same omrÄde. Bading skal skje i rimeleg avstand frÄ hus og hytter der det bur folk. Det finst forresten ikkje noko forbod mot nakenbading, men omsynsregelen i friluftslova seier at ein ikkje skal vere til ulempe for andre. Derfor er det kanskje greitt Ä ta pÄ seg badetÞy. Les meir om bading pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
Kvar kan eg padle, ro og segle?
Allemannsretten seier at du kan padle fritt pÄ sjÞen, pÄ innsjÞar og i elvar. For kortare tid, inntil 24 timar, kan du dra bÄten opp pÄ ei strandstrekning i utmark, men du mÄ avtale med grunneigaren dersom du Þnskjer Ä ha bÄten fortÞydd over tid. Les meir om ferdsel pÄ vatn pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
Kva er reglane for bandtvang?
I perioden frÄ 1. april til 20. august er det generell bandtvang, og hunden mÄ gÄ i band. Nokre stader er det utvida bandtvang, sÄ set deg inn i lokale reglar. Er det ikkje bandtvang, kan hunden gÄ laus, men eigaren mÄ likevel ha kontroll over hunden. Les meir om bandtvang pÄ nettsidene til MiljÞdirektoratet.
Kvar kan eg ri?
Er du og hesten ute pĂ„ tur, er det viktig at de held dykk til vegar og stiar i skogen. PĂ„ fjellet, over tregrensa, har du ĂČg lov til Ă„ ri utanfor stiane. Som ryttar mĂ„ du likevel vise omsyn nĂ„r du rir i det fri, og passe pĂ„ at ferdselen til hesten ikkje gjer skade pĂ„ naturen eller miljĂžet. Nokre kommunar, til dĂžmes Oslo og Bergen, har strengare reglar for riding. Les meir om riding pĂ„ nettsidene til MiljĂždirektoratet.
Tekst: Norsk Friluftsliv (2021), omarbeidd av Gina Wigestrand, Snuitide (2022)
Friluftsloven (1957). Lov om friluftslivet (LOV-1957-06-28-16). Henta frÄ https://lovdata.no/dokument/NL/lov/1957-06-28-16
MiljÞdirektoratet (2021). Friluftsliv og allemannsretten. Henta frÄ https://www.miljodirektoratet.no/for-private/friluftsliv-og-allemannsretten/
Norsk Friluftsliv (2021). Hva er allemannsretten? Henta frÄ https://norskfriluftsliv.no/hva-er-allemannsretten/
Reusch, M. (2018). Dette er allemannsretten. Henta frÄ https://allemannsretten.no/2015/04/28/dette-er-allemannsretten/
